اسپکتروفتومتر یا طیف سنج نوری ابزاری است که تعداد فوتون های جذب شده توسط ماده (شدت نور) را پس از عبور از محلول نمونه اندازه گیری می کند.قیمت اتوکلاو ازمایشگاهی همچنین با استفاده از اسپکتروفتومتر، نوع ترکیبات یک ماده شیمیایی شناخته شده و مقدار آنها (غلظت) را نیز می توان تعیین کرد.
امروزه اسپکتروفتومتر ها ابزارهای تحلیلی قدرتمندی هستند که در زمینه های مختلف علمی از جمله شیمی، زیست شناسی، پزشکی و علوم محیطی استفاده می شوند. آنها امکان تجزیه و تحلیل دقیق و سریع نمونه ها را با اندازه گیری جذب، گسیل یا پراکندگی نور در طول موج های خاص فراهم می کنند.
دستگاه اسپکتروفتومتر (طیف سنج نوری)، یکی از ابزار های کلیدی و قلب هر آزمایشگاه تحلیلی است. برای اطلاعات بیشتر و آشنایی با عملکرد و قابلیت های این دستگاه کاربردی با ما همراه باشید.
اسپکتروفتومتر ( spectrophotometer ) چیست؟
اسپکتروفتومتر، به شکل مدرن امروزی، در سال 1940 توسط آرنولد بکمن و همکارانش ساخته شد و با گذشت زمان، به اشکال پیچیده تری تکامل یافت و معرفی ابزارهای پراکننده نور و مبتنی بر منشور، تجزیه و تحلیل طیفی دقیق تری را برای اسپکتروفتومتر تسهیل کرد.
در نهایت، دستگاه های اسپکتروفتومتر مبتنی بر توری پراش رایج شدند و دقت و تطبیق پذیری بهتری را ارائه کردند و به عنوان دستگاهی استاندارد برای آنالیز مواد، در بسیاری از آزمایشگاه های شیمی شناخته شدند.
تعاریف متعددی برای دستگاه های اسپکتروفتومتر وجود دارد، اما به زبان ساده، اسپکتروفتومتر ابزاری است که به دانشمندان و محققان کمک می کند تا خواص نور و نحوه تعامل آن با مواد مختلف را مطالعه کنند.
به عبارت دیگر، بسته به اینکه نور چه تعاملی با ماده دارد، نور فرودی اولیه با نور پس از برهمکنش دیگر یکسان نیست و دچار تغییراتی می شود. با بررسی و آنالیز این نور تغییر یافته، می توان فهمید که ماده ای که با آن برهمکنش داشته است، چه ویژگی هایی دارد.
به دلیل ابعاد ریز و کوانتومی اتم ها و مولکول ها، نمی توان آنها را با ابزارهای معمولی مشاهده کرد. بنابراین، اسپکتروفتومتر دستگاهی است که این امکان را به شما می دهد که بتوانید بدون مشاهده مستقیم داخل اتم یا مولکول، ویژگی آنها را تعیین کنید.
به دلیل همین مشخصه های منحصر به فرد اسپکتروفتومتر، به طور گسترده برای آنالیزهای کمی (عددی)، مانند تعیین غلظت یک ماده خاص در یک محلول استفاده می شود.
کاربرد دستگاه اسپکتروفتومتر
کاربرد اسپکتروفتومتر تنها به موارد کمی محدود نمی شود، بلکه فراتر از این ها، می تواند برای تجزیه و تحلیل های کیفی، از جمله شناسایی مواد بر اساس طیف جذب آنها نیز به کار رود. این ویژگی، بیشتر در بخش های کنترل کیفی محصولات مختلف در صنایع مفید است.
علاوه بر این، اسپکتروفتومتر ها نقش مهمی در کاربردهای متعددی از جمله تجزیه و تحلیل DNA، کشف دارو، نظارت بر محیط زیست، کنترل کیفیت آب و صنایعی مانند داروسازی و تولید مواد غذایی دارند.
دستگاه های اسپکتروفتومتر، ابزاری مفید برای آموزش خواص نور و ماده نیز هستند. برای مثال، با استفاده از یک دستگاه اسپکتروفتومتر، افراد می توانند طیف جذب یک محلول را ببینند و با آنالیز آن با ترکیب و خواص مواد آشنا شوند.
اسپکتروفتومتر های جذبی و بازتابی
در بخش قبل گفته شد که اساس عملکردی یک سیستم اسپکتروفتومتر، برهمکنش نور و ماده است. زمانی که تابش الکترومغناطیسی به ماده ای می تابد، بسته به حالت ماده، ضخامت و ترکیب شیمیایی ماده، می تواند به روش های مختلفی با ماده تعامل کند، از جمله جذب و عبور، بازتاب و پراکندگی.
وقتی که یک ماده در معرض تابش نور الکترومغناطیسی قرار می گیرد، اگر بسیار شفاف باشد، می تواند کل نور یا بخشی از آن را از خود عبور دهد. اگر ماده ای تیره باشد، می تواند نور را جذب کند و اگر ماده براقی مانند فلز باشد، آن را بازتاب می کند.
پراکندگی نیز زمانی رخ می دهد که ذرات کوچک یا بی نظمی‌های موجود در یک ماده باعث تغییر جهت نور شود. (برای جزئیات بیشتر به مقاله فرایند های جذب و عبور مراجعه نمایید.
اسپکتروفتومتر ها نیز بر اساس نوع تعامل نور و ماده، متفاوت عمل می کنند و با اندازه گیری مقدار نور جذب شده یا بازتاب آن توسط یک نمونه (ماده مورد آنالیز) در طول موج های مختلف، اطلاعات ارزشمندی در مورد ترکیب و خواص آن ارائه می دهند.
https://hakimazma.com/%d8%af%d8%b3%d8%aa%da%af%d8%a7%d9%87/%d8%a2%d9%88%d9%86/
بنابراین بر اساس نحوه برهمکنش نور و ماده، دو گروه کلی از اسپکتروفتومتر وجود دارند:
- اسپکتروفتومتر نوع جذبی-عبوری
- اسپکتروفتومتر نوع بازتابی
ویژگی های مشترک شرکت سهامی