دندانها در اثر عوامل مختلفی مانند استفاده از مواد غذایی سرد و گرم ، نوشیدنیها ، یا در اثر برخی عوامل ارثی و رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان امکان دارد سلامت خود را از دست بدهند و دچار پوسیدگی و شکستگی شوند .
سخت ترین بخش دندان مینای آن می باشد که افراد بوسیله ی آن می توانند مواد غذایی سفت را بجوند . متخصص جراحی لثه رشت دندانها در ابتدا سالم هستند اما در اثر رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان ، تغذیه ی نامناسب ، باعث می شود فعالیت میکروبها و باکتریها داخل دهان زیاد شده و به مینای دندان آسیب رسیده و باعث پوسیدگی آن شود . در ابتدا ایجاد پوسیدگی بر روی دندانها ، اگر مراقبت از دندانها رابیشتر کرده و از دهان شویه استفاده کنید روند پوسیدگی کند و متوفق می شود . در برخی مواقع به علت اهمیت ندادن به پوسیدگی های سطحی به مینا و عاج دندان آسیب جدی وارد شده و باعث بوجود آمدن حفره های عمیق در داخل دندانها می شود . در این حالت دیگر با درمانهای ابتدایی نمی توان جلوی پوسیدگی را گرفت و برای ترمیم و پر کردن آن باید به دندانپزشک مراجعه شود.
بیش ترازصد سال ، ازاستفاده ی آمالگام توسط دندانپزشکان می گذرد.این ماده ابتدا توسط یک شیمیدان انگلیسی کشف شد.آمالگام که دارای رنگ سیاه یا نقره ای بوده و دارای انعطاف پذیری بالایی می باشد . دندانپزشکان ازاین ماده برای پر کردن دندانها استفاده می کنند . آمالگام که تشکیل شده از 50% جیوه ، 34/5% نقره ، 9% قلع ، 6% مس و 5% روی . قبل از ترکیب ، آمالگام به صورت پودر و مایع وجود دارد . دندانپزشک برای پر کردن دندان توسط آمالگام ابتدا مواد که حالت پودر و مایع دارند را با هم ترکیب کرده و ماده خمیری بدست می آورد که برای پر کردن حفره ی دندان از آن استفاده می کند . حدود 2 تا 3 دقیقه زمان می برد تا ماده در داخل دندان سفت شود .این ماده دارای قدرت مقاومت بالایی می باشد و ماندگاری آن تا 10 سال تخمین زده شده .
چرا در ترکیبات آمالگام از جیوه استفاده می شود :
تقریبا 50% مواد تشکیل دهنده ی آمالگام جیوه می باشد که به حالت مایع است . سایر ترکیبات که تشکیل شده از نقره ، قلع و مس . جیوه موجود در ترکیبات کمک می کند تا ذرات به یکدیگر متصل شوند و ماده ای مقاوم و سخت که حالت جامد دارد بوجود آید .
آیا پر کردن دندان توسط آمالگام برای بیماران ضرر دارد :
وجود جیوه در ترکیبات آمالگام باعث بوجود آمدن نگرانی درافراد شده است زیرا بخارات ناشی از جیوه حالت سمی دارد . اما جیوه مورد استفاده در این ترکیبات از حالت آزاد خارج شده و به صورت ترکیب فلزی مورد استفاده قرار می گیرد . تحقیقات گسترده ای در رابطه با آمالگام صورت گرفته و از نظر ایمنی مورد تایید سازمان FDA می باشد . دندانپزشکان استفاده از آمالگام را بدون ضرر اعلام کرده اند و از آن به عنوان یک ماده ترمیمی مناسب برای پر کردن دندانها نام می برند .
مزایای استفاده از آمالگام :
-دارای مقاومت بالا و ماندگاری طولانی می باشد
-برای پر کردن دندانهایی که دارای پوسیدگی بسیار زیادی هستند دندانپزشکان از آمالگام استفاده می کنند
-به دلیل کوتاه بودن زمان درمان برای کودکان و افرادی که نمی توانند مدت طولانی یک جا بنشینند استفاده می شود
معایب استفاده از آمالگام :
-به دلیل رنگ تیره ای که دارد از نظر زیبایی مناسب نیست
-دندانپزشکان در هنگام استفاده از آمالگام قسمت زیادی از دندان را تخلیه می کنند
موادی که برای ترمیم دندان استفاده می شود شامل دو دسته هستند :
1-مواد غیر همرنگ یا آمالگام
2-مواد هم رنگ دندان که دارای ترکیبات رزینی می باشد . برای بالا بردن کیفیت این مواد از لحاظ رنگ ، فیزیکی و شیمیایی به این ترکیبات فیلر اضافه می شود که به آن کامپوزیت گفته می شود .
دو نوع مواد ترکیبی رزینی وجود دارد که شامل :
الف ) کامپوزیت رزین فیلینگ
مزایایی استفاده از کامپوزیت رزین فیلینگ :
-رنگ آن بسیار شبیه دندان می باشد
-دارای مقاومت خوبی است
معایب استفاده از کامپوزیت رزین فیلینگ :
-دارای هزینه ی بالایی می باشد
- ماندگاری و دوام آن نسبت به آمالگام کمتر است
-نحوه ی قرار گرفتن و اتصال آن به دندان نسبت به آمالگام سخت تر می باشد
ب ) سمان گلاس آینومر فیلینگ : این ماده از نظر رنگ شبیه دندان می باشد . از این ماده برای ترمیم و پوسیدگی های سطحی و کوچک استفاده می شود . این ماده به نسبت کامپوزیت رزین فیلینگ دارای مقاومت کمتری می باشد .
بعد از پر کردن دندان توسط آمالگام و کامپوزیت چه نکاتی را باید رعایت کرد :
1-رعایت بهداشت دهان ودندان
2-به دلیل خارج کردن نسوج ، مقاومت دندان کمتر می شود به همین دلیل نباید به دندان ضربات شدید وارد شود زیرا اماکان دارد دندان ترک خورده و دچار شکستگی شود
3-از خوردن مواد غذایی سخت خود داری شود.